Lợi ích của cải tạo và phát triển không gian công cộng 

Phát triển đầy đủ không gian công cộng luôn là mũi nhọn trong quá trình quy hoạch đô thị tại Việt Nam. Việc bố trí các công trình công cộng thông minh và đầy đủ đem lại cho chúng ta rất nhiều cơ hội phát triển kinh tế cũng như cải thiện chất lượng cộng đồng. Trong bài viết này, hãy cùng tìm hiểu những lợi ích vĩ mô mà không gian công cộng có thể mang lại, đồng thời nắm rõ hơn về tình hình kiến trúc công cộng ở Việt Nam.

Việt Nam cần nhiều hơn những không gian công cộng trong đô thị

Theo khảo sát của Tổ chức thành phố sống tốt (Healthbridge) Việt Nam, Hà Nội đang thiếu rất nhiều vườn hoa, sân chơi trong các khu vực dân cư, đặc biệt trong khu vực nội thành, đất được dùng làm Không gian công cộng (KGCC) chỉ chiếm chưa đầy 2% tổng quỹ đất. 

Theo chủ trương quy hoạch của thành phố Hà Nội ((Viện-QHXD HN, 2014), vào năm 2050, hệ thống cây xanh, công viên, vườn hoa và hồ bình quân cho khu vực trung tâm là 3,02m2/người . Chỉ tiêu này vẫn thấp hơn nhiều so với các thành phố khác trên thế giới (New York đang là 23,1m2/người; Paris 11,5m2/người).

Một ví dụ khác về KGCC tại thành phố có dân số lớn nhất nước ta đó là thành phố Hồ Chí Minh. TP HCM đã có những nổ lực đáng kể trong việc xây dựng các không gian công cộng qua các công trình quy mô. Điển hình trong số đó là phố đi bộ Nguyễn Huệ, khu đô thị mới Phú Mỹ Hưng và Cầu Ánh Sao (Starlight Bridge) Quận 7, Landmark 81 cùng khu công viên ven sông phụ trợ và các dự án cải tạo cảnh quan ven sông Sài Gòn. 

Tuy nhiên, những không gian công cộng của TP HCM vẫn còn nhiều điểm cần cải thiện. Chúng chưa đủ đa dạng không gian cho nhóm người sử dụng, không phù hợp với thời tiết nắng nóng của thành phố phía Nam, chủ yếu chỉ sử dụng được vào ban đêm khi tắt nắng và nhiệt độ giảm. Chưa kể, các không gian này không dễ để tiếp cận cho người dân ở toàn bộ khu vực thành phố khi chủ yếu nằm ở khu vực xa trung tâm quận 2, quận 7. Phố đi bộ trở thành lựa chọn phù hợp nhất về địa lý, nhưng lại trở nên quá tải và đông đúc mỗi cuối tuần. 

Để đạt được các chỉ tiêu theo tiêu chuẩn quốc tế về KGCC, các đô thị Việt Nam cần dành quỹ đất để mở rộng, xây dựng thêm các KGCC mới. Và không gian công cộng ở đây sẽ không đơn thuần chỉ là công viên cây xanh hay các phố đi bộ cuối tuần, cần có thêm những khu vực quảng trường, khu vui chơi trẻ em, khu thể dục, thể thao công cộng, khu vực sinh hoạt cộng đồng đúng nghĩa.

Lợi ích của các công trình công cộng 

Những công trình công cộng mang lại những giá trị to lớn hơn hình dung của nhiều người, cụ thể như sau:

Không gian công cộng giúp cải thiện sức khỏe thể chất 

Các không gian công cộng là một yếu tố quan trọng trong việc thúc đẩy người ta ra khỏi nhà, vận động, hít thở không khí trong lành. Sau một ngày làm việc mệt mỏi trong các văn phòng kín mít, việc đi dạo, thư giãn, giải trí ngoài trời giúp mọi người thư giãn gân cốt và duy trì lối sống năng động hơn, giảm thiểu béo phì. 

Ngoài những hoạt động giải trí đơn thuần, nhiều khu vực công cộng được thiết kế phục vụ mục đích thể dục thể thao như các không gian tập thể dục thể thao ngoài trời, các đường đi bộ, chạy bộ, hồ bơi,… Việc luyện tập miễn phí và tiện lợi ở những không gian này giúp người dân cải thiện hệ miễn dịch, sức khỏe tim mạch, lẫn duy trì một cơ thể dẻo dai, đầu óc minh mẫn hơn, từ đó cải thiện chung tuổi thọ và sức khỏe của dân số. 

Công trình công cộng giúp nâng cao sức khỏe tinh thần 

Sự phát triển của công nghệ, sự bùng nổ của mạng xã hội lẫn áp lực thế hệ đang đè nặng lên người trẻ Việt, gây ra nhiều vấn đề tâm lý nghiêm trọng. Theo nhiều cuộc khảo sát, các thế hệ trẻ hơn (cũng là lực lượng lao động chính) có sức khỏe tinh thần yếu hơn nhiều so với cha mẹ và ông bà của họ.

Nhiều người trẻ gen Z và gen Y nói rằng họ thường xuyên bị căng thẳng và gặp các triệu chứng mệt mỏi, âu lo. Hơn bao giờ hết, chúng ta cần có những biện pháp để người trẻ “dứt khỏi màn hình máy tính, điện thoại” và vượt qua những vấn đề tâm lý này. 

Các không gian công cộng chính là một trong số những hình thức giải trí lành mạnh hiếm hoi giữa đô thị. Những người không trang trải đủ cho các chuyên du lịch nghỉ dưỡng ngoại ô có thể cùng nhau đi dạo, thưởng thức các hoạt động giải trí đường phố, hít thở không khí trong lành, chăm sóc cây xanh, hoặc đơn thuần là trò chuyện và kết nối với người khác. Việc vận động thể chất nhẹ nhàng tại các khu luyện tập cũng giúp họ cải thiện sức khỏe tinh thần đáng kể, cải thiện giấc ngủ và suy nghĩ lạc quan, tích cực hơn. 

Có thể bạn quan tâm:

• Vai trò của các dụng cụ thể dục ngoài trời là gì trong phát triển đô thị
• 9 loại công trình công cộng trong cải tạo đô thị
• Giá các thiết bị thể dục công cộng mới nhất

Kiến trúc công cộng phủ xanh đô thị, cải thiện chất lượng không khí 

Việc Hà Nội hay TP. HCM liên tục nằm trong danh sách những thành phố có mức độ ô nhiễm, bụi bẩn cao nhất thế giới không còn xa lạ gì nữa. Việc phát triển các không gian công cộng ngoài trời là một giải pháp hiệu quả để cải thiện chất lượng không khí. Những không gian này có thể là khu vui chơi ngoài trời, công viên, khu tập thể dục ngoài trời, phố đi bộ,…

Cây xanh được trồng xung quanh các khu vực này giúp hấp thụ khí CO2 và tạo ra oxy, từ đó làm sạch không khí xung quanh. Cây cỏ và các loại thực vật khác cũng giúp hút bớt các loại ô nhiễm như bụi, khói và các hạt bẩn khác từ không khí. Các không gian công cộng cũng khuyến khích người trẻ đi bộ hoặc sử dụng các phương tiện lành mạnh hơn như xe đạp,… Điều này phần nào giúp giảm thiểu những hình thức giải trí và duy chuyển tạo ra nhiều dấu chân carbon gây ô nhiễm đến môi trường. 

Không gian công cộng giúp tạo nên những giá trị kinh tế 

Không gian công cộng không chỉ có ý nghĩa về mặt xã hội và môi trường, mà còn mang lại nhiều giá trị kinh tế đáng kể. 

1. Tăng cường du lịch và thương mại: Các khu vực công cộng như công viên, quảng trường và trung tâm thành phố thu hút du khách và khách tham quan. Sự hiện diện của họ tạo ra nhu cầu tiêu thụ các sản phẩm và dịch vụ du lịch, bao gồm nhà hàng, khách sạn, cửa hàng quà lưu niệm và các hoạt động giải trí khác.

2. Tạo ra cơ hội kinh doanh: Không gian công cộng cung cấp một nền tảng cho các doanh nghiệp nhỏ và các doanh nhân địa phương. Các sự kiện ngoại khóa, thị trường nông sản, festival và triển lãm nghệ thuật là cơ hội để các doanh nghiệp nhỏ trưng bày và bán hàng, tạo ra thu nhập và việc làm cho cộng đồng.

3. Tăng giá trị bất động sản: Sự hiện diện của không gian công cộng, nhất là các khu vực xanh, có thể làm tăng giá trị bất động sản xung quanh. Các khu vực có công viên, hồ nước hoặc cảnh quan đẹp thường được ưa chuộng hơn và có giá bán cao hơn.

4. Tạo ra cơ hội việc làm: Các dự án phát triển và duy trì không gian công cộng đòi hỏi sự đầu tư lao động, từ việc thiết kế và xây dựng đến bảo dưỡng và quản lý. Điều này tạo ra các cơ hội việc làm trong ngành xây dựng, cảnh quan, du lịch và dịch vụ công cộng.

5. Thúc đẩy kinh doanh địa phương: Các sự kiện và hoạt động tại không gian công cộng thường thúc đẩy việc tiêu thụ các sản phẩm và dịch vụ địa phương. Nhà hàng, quán cà phê và cửa hàng thường hưởng lợi từ việc có nhiều người đến tham quan và tham gia các hoạt động.

Nhìn chung, không gian công cộng không chỉ đơn thuần là những nơi để người dân tận hưởng và tương tác, mà còn là những nguồn tài nguyên vô giá cho cộng đồng và nền kinh tế. Bằng cách tạo ra một môi trường xanh, thú vị và kích thích hoạt động, không gian công cộng đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển kinh tế, tạo ra cơ hội việc làm, cải thiện chất lượng cuộc sống và tạo ra giá trị lâu dài cho cả xã hội.

Do đó, việc đầu tư và bảo tồn không gian công cộng là một đầu tư đáng giá và mang lại lợi ích to lớn cho tất cả mọi người.

→ Có thể bạn quan tâm: 10 nguyên tắc thiết kế không gian công cộng trong đô thị